اگه پست قبلی من در خصوص حباب دات کام رو خونده باشید، یادتون میاد که گفتم در ایران داریم مسیری رو طی می کنیم که عینا در سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ کشورهای توسعه یافته با اون رو به رو بودند. استارتاپهای فراوان مبتنی بر وب و کسب و کارهای نوآورانه که به دنبال جذب سرمایه گذار هستند. در همین سالها در ژاپن برنامه تلویزیونی با عنوان دراگن دن (Dragons’ Den) ساخته شد. سالها بعد درست در زمان اوج گیری بحران مالی، هم زمان با کاهش نقدینگی در نظام بانکی و اعتباری در آمریکا، برنامه ای با عنوان شارک تنک (Shark Tank) ساخته شد و تا کنون در حال پخش از شبکه ای بی سی (ABS) است. هر دو برنامه صحنه ای برای رو در رو شدن سرمایه گذاران با کارآفرینان و صاحبان ایده شده. ورژن آمریکایی این برنامه که میشه گفت در بین برنامه های واقع نما (Reality television series) نمره بدی نگرفته، برای ایرانیان شناخته شده تره. شارک تنک در قسمت های حدود ۴۰ دقیقه ای با حضور چند سرمایه گذار به عنوان اعضای پنل سرمایه گذاری و دو تا سه کارآفرین آماده و عرضه می شه.
فرد کارآفرین از ایده خودش دفاع می کنه، گاهی اوقات این ایده ها تبدیل به کسب و کارهای کوچکی شده و برای توسعه دادن اون در برنامه حضور پیدا می کنند. قدیمتر صاحبان این برنامه در پشت صحنه قراردادی با کارآفرین مبنی بر گرفتن مثلا ۵% از سهام کسب و کار اون در صورت موفق شدن به جذب سرمایه می بستند، که ظاهرا الان دیگه این کار رو نمی کنند. چون برنامه به اندازه کافی درآمد کسب می کنه. جالبی ماجرا وقتی هست که سرمایه گذارها در پنل با همدیگه رقابت می کنند تا ایده بهتر رو برای خودشون بکنند. گاهی اوقات عددهای بزرگی هم برای خرید سهام یا سرمایه گذاری پیشنهاد می شه. خیلی اوقات هم طرح ها رو رد می کنند.
آیا ما در ایران به شارک تنک نیاز داریم؟ (از نگاه عمومی)
مثل خیلی از حوزه های دیگه که برنامه سازهای ما تلاش به کپی کردن از برنامه های موفق خارجی دارند، برای من جالبه که هنوز به این برنامه توجهی نکردند. البته شاید این تصور که مخاطب این برنامه عموم جامعه نیستند، مانع اصلی برای برنامه سازان باشه، اما هر جور فکر می کنم می بینم که این برنامه در ایران اتفاقا خیلی هم خوب خواهد بود. یکی از جدی ترین خصلت هایی که در ایرانی ها سراغ داریم، آرزوی پولدار شدن بدون زحمته. شاید همین آرزو همه این مردم رو پای برنامه ای بشونه که یه دفعه یه سرمایه گذار ایده طرف رو می خره و طرف وضعش از این رو به اون رو میشه.
از طرف دیگه به دلیل اینکه همزاد پنداری در ایران چه در غم و غصه و چه در موفقیت و … خیلی ریشه دار هست، و پیرو اینکه تقریبا همه ایرانی ها ادعا دارند که هوش سرشاری دارن و از همه دنیا آی کیو و جدیدا ای کیوی بیشتری دارن، احتمالا با این برنامه خیلی حال بکنند.
آیا ساخت شارک تنک به توسعه کسب و کارهای نوآورانه کمک می کند؟ (از نگاه تخصصی)
اما به نظر من ساخت برنامه هایی که توجه عموم رو به سمتی معطوف بکنه و اون موضوع رو مرکز توجه عموم قرار بده، اگه درست انتخاب بشه، بیشترین کمک رو به این می کنه که مسئولین هم برای نشان دادن مردمی بودن به اون موضوع ها بپردازند. شاید ساخت برنامه ای مثل شارکت تنک توجه مردم رو به اینکه چه طور باید برای یک کسب و کار برنامه ریزی کرد جلب بکنه. حتما می تونه به مردم یاد بده که نگاهشون رو به مسائل اقتصادی تغییر بدند و اتفاقا در پایان برنامه ها بفهمند که چه راه سختی برای پولدار شدن باید پشت سر بگذارند. از طرفی هم احتمالا سازمانهای دولتی هم برای اینکه از قافله عقب نمونند حمایت هایی رو برای این سبک از کسب و کار در نظر بگیرند.
مشکل اصلی در ساخت شارکت تنک در ایران چیست؟
جدی ترین مشکلی که در ایران با اون مواجه خواهیم بود اینه که چه افرادی بیان و تو پنل بشینند. کجای ایران فردی رو پیدا خواهید کرد که بیاد و تو یه برنامه تلویزیونی بگه که ای مردم من سرمایه گذار هستم (منظورم پولدار هست) یا کلا اون چند نفری که جرأت کردند که بگن ما پولداریم و می خواهیم مثلا تیم فوتبال بخریم الان چه حال و هوایی دارند؟ پس مشکل اصلی اینه که شاید نتونیم آدم های پولدار رو بشونیم توی پنل.
اگه بریم سراغ افرادی که به سبب دانش و تجربه کافی در کسب و کار های مختلف امروز مشاور سرمایه گذاران بزرگی هم هستند و بخواهیم که پنل رو تبدیل به پنل داوری بکنیم، کاری از پیش نمیره، چون معمولا سرمایه گذاران (پولداران) کشور عزیزمون خیلی اعتقادی به کار کارشناسی ندارند (حق هم دارند تو ایران اینطوری نمیشه پولدار شد)
مشکل جدی تر اینه که تو ایران دبه کردن و زیر حرف زدن کلا خسارتی نداره و اصلا به اعتبار افراد هیچ ربطی نداره. یعنی یه نفر راست راست تو چشم مردم می تونه تو تلویزیون یه قولی رو بده و فردا دبه کنه و حتی مردم قهرمان به روی خودشون هم نیارند چه برسه به فرد دبه کار.
خلاصه اینکه
- این غربی ها هر چی میسازند، فقط برای خوشحال کردن مردم نیست و به فکر کسب و کار هم هستن.
- به نظرم ساخت برنامه شارک تنک برای ایران خوبه.
- بومی سازی برنامه شارک تنک در ایران خیلی کار سختیه.
- این روزها خیلی دوست دارم که برای نوشتن چنین برنامه ای وقت بگذارم.
